Nostos: War, Identity and Peace. Dedicated to the Women of Artsakh 

 PLEASE SCROLL DOWN FOR THE ENGLISH VERSION 

Նոստոս․Պատերազմ, Ինքնություն և Խաղաղություն

 Նվիրվում է Արցախի կանանց

Գիտնականի խոհեր, մտքեր և հույսեր

Դոկտոր Մարինա Մխիթարյան Լազարիդու

Դեկտեմբեր 2020 թ., Երևան

Ինքնությունն անցյալի արմատն է, որի ներկա ճյուղի վրա ծաղկում է ապագայի բողբոջը

Տ․ Շահե ծ․վրդ․ Անանյան

Նախաբանի փոխարեն

2013 թվականի ապրիլի վերջին մեկնեցի Շուշի՝ ՛՛Իմ սիրտը լեռներում է՛՛ լուսանկարչական ցուցահանդեսիս բացմանը։ Շուշին ինձ զարմացրեց. քաղաքը պարուրված էր անթափանց մառախուղի մեջ։ Ղազանչեցոցի հրեշտակները մտազբաղ էին և լուռ։ Ոչ ոք և ոչինչ չէր երևում։ Ժամանակը կանգ էր առել։ Ցուցահանդեսից հետո սիրտս թողեցի Շուշիում և վերադարձա Երևան։

Ով իմանար, որ յոթ տարի անց Շուշին կրկին կպատվի մառախուղով, բայց այս անգամ՝ հավերժության մեջ։ Ավաղ, ավաղ, ավաղ․․․․

Նախագծի գաղափարի ծնունդը

Վերջին երեք տարին աշխատելով պատերազմական և կոնֆլիկտային տարածքներում մշակութային ժառանգության պահպանման ոլորտում Նիդերլանդներում և Կիպրոսում՝ անհրաժեշտություն առաջացավ ընդլայնել գործունեության և հետազոտությունների հորիզոնները և զբաղվել խաղաղաշինության գործընթացով։ Հիմնելով ''Action for Peace'' հասարակական կազմակերպությունս Հայաստանում՝ առաջին ծրագրով մեկնեցի Արցախ սույն թվականի օգոստոսի քսանմեկին։ Մեկ ամսյա աշխատանքս Արցախում արդյունավետ եղավ, սակայն ամեն ինչ մռայլվեց, երբ իմ վերադարձից հետո մեկ շաբաթ անց Արցախում սկսվեց պատերազմը։ Արդեն նոր պատմական իրավիճակում կատարված աշխատանքը նոր հնչեղություն ստացավ։

Ես հարզազրույցներ վերցրեցի քառասուներկու կանանցից՝ նախարարից սկսյալ մինչև գյուղում ապրող կանայք, եղա Արցախի տարբեր շրջաններում և քաղաքներում։ Հարցազրույցների համակարգը լրացրեցին նախագծի հերոսուհիների դիմանկարները, ինչպես նաև Արցախ աշխարհի պատմական վայրերի լուսանկարները։ Աշխատանքն ամբողջական դարձնելու նպատակով Արցախի հասարակական կյանքում կանանց դերակատարության մասին չորս հարցազրույց վերցրեցի արցախցի արական սեռի ներկայացուցիչներից։

Առանցքային դրույթները, որոնք կազմում են մեր աշխարհայացքի միջուկը, փոփոխության ենթակա չեն. դրանք կարող են ավելի զարգանալ, խորանալ՝ բազմակողմանիորեն արտահայտելով մեր ներաշխարհը։ Պատերազմի ավարտից հետո արցախցիները վերադառնում են տուն, իրենց հայրենիքը՝ Արցախ։

Պատմականորեն ՛՛նոստոս՛՛ (հին հունարեն՝ νόστος) նշանակում է էպոսի հերոսի վերադարձը տուն, հայրենիք:

Խաղաղության Հրեշտակ

Անապատի սերունդներից դեպի Անկախության սերունդները

Նախապատերազմական Արցախ, սույն թվականի սեպտեմբերի 9-ը։

Արցախի Պետական Համալսարանում ուսանողության համար դասախոսություն կարդացի՝ ՛՛Խաղաղության Հրեշտակը՛՛ թեմայով։

• Արցախի սահմանները պաշտպանող զինվորի մոր աղոթքը՝ խաղաղության հրեշտակ է,
• Արցախի մանկան ժպիտը՝ խաղաղության հրեշտակ է,
• Արցախի կապույտ երկինքը՝ խաղաղության հրեշտակ է,
• Հայի ոգին, որ հիշում է Արցախի հերոսներին, խաղաղության հրեշտակ է,
• Արցախը համայն հայության խաղաղության և միասնության հրեշտակն է։

Պատերազմ, ինքնություն և խաղաղություն՝ նախագծի հերոսների մտքերով և շուրթերով

Առ ի տեղեկություն. նախագծի հերոսների անունները կոդավորված են անվտանգության տեսանկյունից

Արցախյան պատերազմները եղել են պայքար ազգի ինքնորոշման, ինքնության պահպանման համար։

Ի՞նչ է ինքնությունը հայի համար. հայերեն խոսելը, հայրենիքում ապրելը, հայ եկեղեցում աղոթելը, հայրենի լեռներում հանգչելը, բայց տեսնենք, թե ի՞նչ են մտածում արցախցիները։

#007_2020 ''Հետադարձ հայացք ձգելով անցյալին՝ պատերազմը (1991-1994 Մ․Մ) իմ ընկալումներում մնացել է կիսատված մանկության, վթարված պատանեկության և գալիքի հանդեպ ունեցած, համենայն դեպս, հպարտության և լուսավոր տեսլականով։ Ես կարծում եմ, որ մեր սերունդն ապրել է պատերազմի ամբողջ ծանրությունը, բայց, մյուս կողմից, այս պատերազմը, որքան որ ծանր է եղել մեզ համար, մյուս կողմից էլ, եղել է ոգու, կամքի, միասնության, մի անմեկնելի ու անասելի սիրո, ամբողջացման ժամանակաշրջան մեր պատմության մեջ։ Որքան ցավով և տագնապով եմ հիշում այդ օրերը, նույնքան էլ լուսավոր և հպարտանալիք պահեր կան, որ ինչ-որ տեղ այդ պատերազմն այսօր մնացել է իբրև անցյալ տխրության ցավի թախիծով, բայց հպարտության մեծ լիցքով ու կամքի անասելի ուժով՛՛:

Հայ տղամարդու հետ միասին պայքարել է և հայ կինը։ #005_2020։՛՛Արցախյան պատերազմի ժամանակ (1991-1994 Մ․Մ․) մենք շատ կորուստներ ունեցանք, չափազանց շատ, բայց մեր աղջիկներն էլ չվարանեցին տղաների հետ միասին զենքը ձեռքերն առնել և պատերազմել հայրենիքի անկախության համար՛՛: Այո, այդ ծանր տարիներին ՛՛մեզ փրկեց ոգին, հայի ոգին, ոգու հզորությունը՛՛ (#005_2020)։

Սակայն պետք է նկատել, որ ՛՛հայն ի բնե խաղաղասեր է, հայը պատերազմ չի ուզում, նա պարզապես զենքը ձեռքն է առնում, որպեսզի պաշտպանի իր զավակների կյանքը, իր տունը, իր հայրենիքը, որպեսզի հերթական անգամ չցեղասպանվի, չմորթվի։ Եթե հային ընտրության առջև կանգնեցնեն՝ գրիչ, թե զենք, բահ, թե զենք, շինարարություն, թե զենք, անշուշտ զենքը վերջին տեղում կլինի։ Սակայն մեզ ընտրության հնարավորություն չեն տալիս։ Մենք պարտադրված են զենք վերցնում, որ պաշտպանենք մեր հայրենիքը։՛՛ (#009_2020)

Այն երիտասարդ հայորդիները, որ ծնվել են առաջին արցախյան պատերազմից հետո, ընկալում են անկախ Արցախը որպես իրականություն։ Այդ հարցազրույցները յուրահատուկ տեղ են գրավում հարցազրույցների շտեմարանում։ Գենետիկ հիշողությունը, ծնողների հուշերը հայրենասիրության ամուր հիմք էին դրել. քառօրյա պատերազմին երիտասարդ սերունդը մասնակցում էր կամավոր աշխատանքներին։ Սակայն պետք է նշել նաև, որ սերունդների միջև գոյություն ունեցող տրավմաները նույնպես իրենց հետքն են թողել այս երիտասարդների սրտերում։ #030_2020: ''Մայրս տասնյոթ տարեկան էր, երբ սկսվեց առաջին արցախյան պատերազմը։ Ես տասնյոթ տարեկան էի, երբ սկսվեց ապրիլյանը՛՛։ Այո, պատմությունը կրկնվում է։ #033_2020: ''Երբ հոսանքազրկվում էինք, մթության մեջ նստում էինք, մոմը վառած, ասում էինք․՛՛Պապ, հլա պատմի, ո՞նց էր, որ Սումգաիթից փախար՛՛ և ավելի պատկերավոր գլխումս էդ պահերն են տպավորված՛՛։ Նման դիպուկ հուշերը կարծես աղոթք լինեն, խաղաղության աղոթք։

Մեր երիտասարդ հայորդիները լավ են գիտակցում, որ ՛՛այս ամենը մեր զինվորների արյան գնով է՛՛ (#040_2020)¨ ''Մեր մայրերը շատ են որդեկորույս։ Կորուստներ չունենանք՛՛ (#027_2020)։

Պատերազմը ինչպես սրում է մեր զգացմունքները, այնպես էլ խորացնում է հայրենասիրությունը, հավատքը։ Անարտահայտելի մխիթարություն է, որ առաջին արցախյան պատերազմի ժամանակ հայերը կնքվում էին Գանձասարի վանքում։ ՛՛Կնքվեցի ու խաչով գնացի պատերազմ՛՛ (#044_2020)։ Այսօր մենք աղոթում ենք նաև մեր նահատակված հերոսների համար․՛՛կակաչներում արյան հետքեր, երկնքում՝ հայացքներ՛՛ (#032_2020)։

Այո, պատերազմը միախմբում է ազգին։

#008_2020.''Տեր ողորմյա, Տեր ողորմյա, Տեր ողորմյա,

Տուր աշխարհիս խաղաղություն,

Ազգիս Հայոց սեր, միություն

Ու գումարի բոլորին, բոլորին, բոլորին՛՛:

Ազգի միասնության բաղադրիչներից է կրոնական և ազգային ինքնությունը։ Առանց արմատների չկան թևեր, այո՛, թևեր։ Հայոց արծիվները չեն կարող թռչել առանց այս թևերի։ Խորհրդային ժամանակաշրջանում ինքնությունը դիտարկվում էր լեզվի լույսի ներքո, սակայն անկախ Հայաստանը հնարավորություն տվեց ինքնությունը արմատավորել նաև հավատքի ոգու միջոցով։ Հույս է ներշնչում, որ արցախցի երիտասարդ հայուհին ժպիտով, աղոթքով և սիրով ասում է։՛՛Մեր եկեղեցին մեր իքնությունն է․․․վերջապես իմ երազանքներից մեկն իրականացավ՝ ես կնքվեցի՛՛: Հոգիդ մխիթարվում է, որովհետև ՛՛եթե Աստծո լույսը չլինի, չես կարող հաղթահարել՛՛(#028_2020):

Ինքնությունն ու հավատքը հայրենասիրություն են կերտում։ #022_2020: ''Այստեղ գրքային հերոսություն չկա, հայրենասիրությունը կենսակերպ է՛՛։

Հայ կինը իր երեխաների ոգում հայերնասիրություն է արմատավորել իր սիրով, օջախը պահպանելու հատկությամբ։ Հայ կինը ոչ միայն թիկունքն է պահել, այլև առաջնագծում է կռվել։ Հայրենի տունը պահում է մեր ինքնությունը, հայրենի տունը հայրենիքի մի մասնիկն է, հայրենի օջախի ծուխը մեր սրտի բաբախումն է։ ''․․․Տիգրանակերտի ծիծեռնակապոչ պարիսպները, հելենիստական ժամանակաշրջանի այդ կեստոննանոց քարերը դրած, ու ասում ես, սա իմն է, ու պարզ է, ով եմ ես, ինչպիսի տեխնիկայով պաշտպանություն եմ կազմակերպել, և ինչպես իմ նախնիքս սիրել են այս հողը, որ այսպիսի պաշտպանական գիծ են դրել՝ այդ հայրենիքը պաշտպանելու համար։ Հետևաբար իմ պարտքն է շարունակել այդ պաշտպանությունը՛՛ (#002_2020): Այս սուրբ հողի պաշտպանությունը։ ՛՛Մեզ անհնար է համահարթեցնել, որովհետև մենք ապրում ենք հզոր քաղաքակրթական արժեքներ ունեցող երկրում։ Մենք ո՛ր դաշտը փորում ենք, պարզվում է՝ տակը քաղաքակրթություն է․ դամբարանադաշտ է վաղ քրիստոնեական, անտիկ շրջանի խեցեղեն է, այսինքն, մենք ապրում ենք հրաշք երկրում՛՛ (#022_2020)։

Խաղաղության երազանքով են ապրում Արցախում, որտեղ խաղաղությունը և պատերազմը քայլում են միասին՛՛։ Արցախը միջնաբերդն է հայության՛՛ (#035_2020) և խաղաղությունն անհրաժեշտ է այս երկրի ծաղկունքի և վերելքի համար ՛՛: Տունն իմ ազգի, իմ ընտանիքի կենսագրություն է՛՛ (#044_2020): Թող այս կենսագրականը միշտ խաղաղ ճանապարհով պատկերված լինի։

Ամփոփելով այս ակնարկը՝ ցանկանում եմ մեջ բերել Արցախի թեմի առաջնորդ Գերաշնորհ Տ․ Պարգև արքեպիսկոպոս Մարտիրոսյանի հարցազրույցից հետևյալը. ՛՛Վեհափառը, որ համալսարանում խոսում էր մեր մտավորականների հետ, ասաց․՛՛Ես եկա իմ ժողովրդին գոտեպնդելու, բայց այստեղից գոտեպնդված եմ գնում՛՛՛՛։

NOSTOS: WAR, IDENTITY AND PEACE

Dedicated to the Women of Artsakh

One week before the war (27.09.2020-09.11.2020)

Researcher's Thoughts and Hopes

Dr. Marina Mchitarian Lazaridou

December 2020

Identity is the root of the past, and on its current branch the sprout of the future flourishes.

Proto-Archimandrite Shahe Ananyan

Preface

At the end of April 2013, I left for Shushi for the opening of my photographic exhibition "My heart is in the highlands". The town surprised me. It was shrouded in fog. The angels of Ghazanchetsots Cathedral were thoughtful and silent. Nobody and nothing were seen. The time stopped. After the exhibition I ''left my heart'' in Shushi and returned to Yerevan.

Who could know that in seven years Shushi would be shrouded in fog again, but this time eternally? Alas, alas, alas ․․․․

The birth of the project idea

During the last three years working in the field of safeguarding cultural heritage at crossfires in the Netherlands and Cyprus, there emerged a need to expand the research horizons and engage in a peace-building mission. After having registered "Action for Peace" NGO in Armenia, I left for Artsakh with the first project "Nostos: War, Identity and Peace. Dedicated to the Women of Artsakh" on August 21, 2020. My work in Artsakh for a month was productive; however the situation got gloomy when a week after my return to Yerevan the war started in Nagorno-Karabakh. In these new circumstances, the results were of historic significance.

I interviewed 42 women: from the minister to women living in peripheries, visited different regions and cities of Artsakh. The set of interviews was completed by portraits of the project heroes and photos of the historical places of Artsakh. In order to have a comprehensive work, I interviewed four prominent male representatives of Artsakh about the women's role in the social life of Artsakh.

The key provisions that form the core of our identity are not subject to change: they can be further developed, deepened, expressing our inner world in many different ways. After the end of the war, the people of Artsakh return home; return to their homeland.

Historically "nostos" (Ancient Greek: νόστος) means "return home".

Angel of Peace

From Desert Generations to Generations of Independence

Pre-war Artsakh, September 9, 2020. I delivered a lecture "Angel of Peace" for students at Artsakh State University.

Prayer of mothers of the soldiers protecting the borders of Artsakh is an angel of peace,

Smile of a child living in Artsakh is an angel of peace,

Blue sky of Artsakh is an angel of peace,

The Armenian spirit recalling the heroes of Artsakh is an angel of peace,

Artsakh is the angel of peace and unity of all Armenians.

War, Identity and Peace through the thoughts and words of the heroes of the project

FYI. The names of the project heroes have been coded for the security reasons.

The Artsakh wars were a struggle for the nation's self-determination and preservation of identity.

What is identity for an Armenian? It is speaking Armenian, living in the homeland, praying in an Armenian Church, finding eternal peace in the Armenian Highlands.....but let's see what the people of Artsakh think.

# 007_2020 "Looking back on the past, the war (1991-1994 MM) remained in my perceptions of a fragmented childhood, a broken youth, at least with a vision of pride and light towards the future. I think our generation lived through all the hardships of the war, but on the other hand, this war, no matter how hard it was for us, was a period of spirituality, will, unity, inexplicable and unspeakable love, integration period in our history.

Though I remember those days with pain and anxiety, there are so many bright, proud moments that today, to some extent, the war is remembered with a sadness of past pain, but with a great charge of pride and unspeakable strength of will!"

Armenian women fought together with Armenian men. # 005_2020: "We had a lot of losses during the Artsakh war (1991-1994 - MM), but our women did not hesitate to take up arms together with men and fight for the independence of our homeland!" Yes, during those difficult years "it was the spirit, the Armenian spirit, the power of our spirit that saved us!" (# 005_2020).

However, it should be noted that "the Armenians are peace-loving people by nature, the Armenians do not want a war, they just take up arms to protect the lives of their children, home, homeland in order not to be massacred again. If the Armenians are faced with a choice: pen or weapon, shovel or weapon, construction or weapon, of course the weapon will be in the last place. But we are not given a choice. We are forced to take up arms to defend our homeland!" (# 009_2020)

Young Armenians who were born after the first Artsakh war perceive independent Artsakh as a reality. These interviews occupy a special place in the database of interviews. The genetic memory, the memories of parents created a solid basis of patriotism for the young generation to participate in volunteer works during the four-day war in 2016. However, it should be noted that intergenerational trauma also left its mark on the hearts of young people.

# 030_2020: "My mother was seventeen years old when the first Artsakh war started. I was seventeen when the April war (2016-MM) started!" Yes, history repeats itself. # 033_2020: "When we did not have electricity, we were sitting in the darkness, lighting a candle and asking: "Dad, tell us how it was to flee Sumgait! Those moments are vividly remembered." Such impressive memories seem to be a prayer, a prayer for peace.

Our young Armenians are well aware that "all this happens at the cost of the blood of our soldiers" (# 040_2020). ''Our mothers lost their sons and daughters. Let's not have losses anymore!" (# 027_2020).

As the war sharpens our feelings, it likewise deepens our patriotism and faith. It is an inexplicable consolation: during the first Artsakh war the Armenians were baptized in Gandzasar monastery. "I was christened and went to the war with the cross" (# 044_2020). And today we pray for our martyred heroes - "there are blood traces on tulips and glances on the sky" (# 032_2020).

Yes, the war unites the nation.

# 008_2020. "Lord, have mercy, Lord, have mercy, Lord, have mercy,

Give peace to the world,

Love and unity- to the Armenian nation,

And unite everyone, everyone, everyone!"

The religious and national identity is one of the components of the united nation. There are no wings without roots. Yes, wings. Armenian eagles cannot fly without these wings. During the Soviet era, identity was considered in the light of language, but independent Armenia made it possible to establish identity through the spirit of faith. It is inspiring that a young Armenian woman from Artsakh says with a smile, prayer and love. "Our church is our identity. Finally one of my dreams came true, I was baptized". (# 028_2020)

One's soul is comforted because "without God's light and blessings it is impossible to win" (#028_2020)

Identity and faith shape patriotism. # 022_2020: "There is no book heroism here; patriotism is a way of life!"

An Armenian woman seeds patriotism in the hearts of her children with love, with an ability to preserve the hearth. The Armenian women not only kept the war rear, but also fought on the frontlines. Home keeps our identity, home is a part of the homeland; the smoke of the hearth is our heartbeat. ''...The swallow-tailed fences of Tigranakert fortress, the 0,5-ton stones dated to the Hellenistic period, this is ours, and it is clear who we are, what techniques were used by our ancestors to defend this land, how much they loved it to build such defensive walls to protect the homeland. Therefore, it is my duty to go on defending! (# 002_2020).

The protection of this sacred land:"It is impossible to knock us down, because we live in a country with strong civilizational values. As we dig the field, it turns out that there is a civilization underneath, an early Christian mausoleum, antique pottery; thus we live in a wonderful country!" (# 022_2020).

The people of Artsakh dream about peace living in a land, where peace and war step together. "Artsakh is the citadel of the Armenians" (# 035_2020)

Peace is a must for the blossoming of this country. "Home is the biography of my nation and my family". (# 044_2020)

May this biography be always portrayed in a peaceful way!

Summing up this review, I would like to share the excerpt from the interview of His Eminence Archbishop Pargev Martirosyan, Primate of Artsakh Diocese: "During the meeting with the intellectuals at Artsakh State University, Vehapar (His Holiness Karekin II - MM) said: "I came to Artsakh to strengthen my people, but now I am leaving strengthened!""

مهدى لنساء آرتساخ

أسبوع واحد قبل الحرب (من27 أيلول- سبتمبر 2020إلى 9 تشرين الثاني-نوفمبر 2020)

أفكار وآمال الباحثة

د. مارينا مخيتاريان لازاريدو

كانون الأول- ديسمبر 2020

الهوية هي أصل الماضي، وعلى فرعها الحالي ينبتبرعم المستقبل- الأرشمندريت الأعلى شاهي أنانيان

مقدمة

في نهايةنيسان- أبريل 2013، غادرت إلى (شوشي) لافتتاح معرضيالشخصيللصور بعنوان(قلبي في المرتفعات). فاجأتني البلدة. كان يكتنفها الضباب. كانت ملائكة كاتدرائية (غازانتشيتسوتس)وقورة وصامتة. لم تتم رؤيةأيأحد أو أيشيء. لقدتوقف الوقت. بعد المعرض (تركت قلبي) في (شوشي) وعدت إلى (يريفان).

من كان بمقدوره أن يعرفأنه في غضون سبع سنوات كانت (شوشي)ستكتنفبالضباب مرة أخرى، لكن هذه المرة إلى الأبد؟ وا أسفاه!وا أسفاه!وا أسفاه!...

الولادة لفكرة المشروع

خلال عملي في السنوات الثلاثة الماضية في مجال حماية التراث الثقافي عند خطوط النارفي هولندا وقبرص، ظهرت الحاجة إلى توسيع آفاق البحث والمشاركة في مهمة بناء السلام. بعد تسجيل منظمة "العمل من أجل السلام" غير الحكومية في أرمينيا، غادرت إلى آرتساخ في 21 آب- أغسطس 2020مع المشروع الأولبعنوان(نوستوس: الحرب والهوية والسلام. مهدى لنساء آرتساخ). وكان عملي في آرتساخ لمدة شهر مثمراً. لكن الوضع أصبح قاتما بعد أسبوع من عودتي إلى (يريفان)،إذبدأت الحرب في (ناغورنو كاراباخ). وفي ظل هذه الظروف الجديدة، كانت النتائج ذات أهمية تاريخية.

لقد أجريت مقابلات مع42 امرأة: من الوزيرة إلى النساء اللواتي يعشن في أطرافالمدن، وزرت مناطق ومدن مختلفة في آرتساخ. واكتملت هذه المقابلات بصور لأبطال المشروع والأماكن التاريخية في آرتساخ. ومن أجل الحصول على عمل شامل، أجريت مقابلات معأربعة ممثلين بارزينمن الذكور من أرتساخ حول دور المرأة في الحياة الاجتماعية في آرتساخ.

الأحكام الرئيسية التي تشكل جوهر هويتنا لا تخضع للتغيير: يمكن تطويرها بشكل أكبروتعميقها والتعبير عن عالمنا الداخلي بعدة طرق مختلفة. وبعد انتهاء الحرب،يعود أهل آرتساخ إلى ديارهمووطنهم.

وتاريخيًا، تعني كلمة (نوستوس) (باليونانية القديمة: νόστος) (العودة إلى الوطن).

ملاك السلام

من أجيال الصحراء إلى أجيال الاستقلال

آرتساخ ما قبل الحرب، 9 أيلول- سبتمبر 2020: ألقيت محاضرة بعنوان (ملاك السلام) على الطلبة في جامعة آرتساخالحكومية.

صلاة أمهات الجنود الذين يحمون حدود آرتساخ هي ملاك سلام،

وابتسامة طفل يعيش في آرتساخهي ملاك سلام،

والسماء الزرقاء لآرتساخ هي ملاك سلام،

والروح الأرمنية التيتستدعيأبطال آرتساخ هي ملاك سلام،

وآرتساخ هي ملاك السلام والوحدة لجميع الأرمن.

الحرب والهوية والسلام من خلال افكار وكلمات ابطال المشروع

ملاحظة:تم ترميز أسماء الأبطال للمشروع لدواع أمنية.

كانت حروب آرتساخ كفاحًا من أجل تقرير المصير للأمة والحفاظ على هويتها.

ما هي الهويةبالنسبة للأرمن؟ إنها التحدث بالأرمنية، والعيش في الوطن، والصلاةفي كنيسة أرمنية، وإيجاد السلام الأبديفي المرتفعات الأرمنية... لكن دعونا نرى ما يفكر به أهل آرتساخ.

# 007_2020 "بالنظرإلى الماضي، فإن الحرب (من1991- 1994،الباحثة) ظلت في تصوراتي لطفولة مجزأة، وشباب محطم، في الأقل برؤية من الفخر والنور تجاه المستقبل. أعتقد أن جيلنا عاش كل مصاعب الحرب. ولكن من ناحية أخرى، كانت هذه الحرب، مهما كانت صعبة بالنسبة لنا، فترة روحانية وإرادة ووحدة وحب لا يمكن تفسيرهأو وصفه، وفترة اندماج في تاريخنا.

وعلى الرغم من أنني أتذكر تلك الأيام بألم وقلق، إلا أن هناك العديد من اللحظات المشرقة ولحظاتالفخر بحيث أن اليوم، إلى حد ما، يتم تذكرالحرببحزن ألم الماضي، ولكن مع قدر كبير من الفخر وقوة الإرادة التي لا توصف!".

قاتلت النساء الأرمنيات مع الرجال الأرمن. # 005_2020: "لقد تعرضنا لخسائر كبيرة خلال حرب آرتساخ(من1991- 1994،الباحثة)، لكن نساءنا لم يترددن في حمل السلاح مع الرجال والكفاح من أجل استقلال وطننا!". نعم، خلال تلك السنوات الصعبة "كانت الروح، الروح الأرمنية، وقوة روحنا هي التي أنقذتنا!" (# 005_2020).

ومع ذلك، تجدر الإشارة إلى أن "الأرمن بطبيعتهم شعب محب للسلام، والأرمن لا يريدون الحرب، فهم يحملون السلاح فقط لحماية أرواح أطفالهم وديارهمووطنهم حتى لا يتعرضوا للذبح مرة أخرى. وإذا تمت مواجهة الأرمن بين خيارين: القلم أو السلاح، المجرفة أو السلاح، البناء أو السلاح، بالطبع سيكون السلاح في آخر مكان. لكن لا خيار لنا.فنحن مضطرون لحمل السلاح للدفاع عن وطننا!" (# 009_2020).

شباب الأرمن الذين ولدوا بعد حرب آرتساخ الأولى يرون أن آرتساخ المستقلة هي حقيقة واقعة. وتحتل هذه المقابلات مكانة خاصة في قاعدة البيانات للمقابلات. خلقت الذاكرة الوراثية، ذكريات الوالدين، أساسًا متينًا للوطنية لجيل الشباب للمشاركة في الأعمال التطوعية خلال حرب الأيام الأربعة في عام 2016. ومع ذلك، تجدر الإشارة إلى أن صدمةالأجيال تركت أيضًا أثرهافي قلوب الشباب.

# 030_2020: "كانت والدتي تبلغ من العمر سبعة عشر عامًا عندما بدأت حرب آرتساخ الأولى. وكنت في السابعة عشر من عمري عندما بدأت حربنيسان- أبريل (عام2016،الباحثة)!"نعم، التاريخ يعيد نفسه. # 033_2020: "عندما لم تكن لدينا كهرباء، كنا نجلس في الظلام، نشعل شمعة ونسأل:"أبي، أخبرنا كيف كان الفرار من )سومغاييت(! يتم تذكر تلك اللحظات بوضوح."يبدو أن مثل هذه الذكريات الرائعة هي صلاةمن أجل السلام.

يدرك شبابنا الأرمني جيدًا أن "كل هذا يحدث على حساب دماء جنودنا" (# 040_2020). "أمهاتنا فقدن أبناءهن وبناتهن. دعونا لا نتحمل الخسائر بعد الآن! "(# 027_2020).

بينما تصقل الحرب مشاعرنا، فإنها بالمثل تعمق وطنيتنا وإيماننا. إنه عزاء لا يمكن تفسيره: خلال حرب آرتساخ الأولى، تم تعميد الأرمن في دير (غاندزاسار). "تعمدت وذهبت للحرب بالصليب" (# 044_2020). واليوم، نصلي من أجل أبطالنا الشهداء - "هناك آثار دماء على زهور الأقحوان ونظرات في السماء" (# 032_2020).

نعم، الحرب توحد الأمة.

# 008_2020. "يا رب ارحمنا، يا رب ارحمنا، يا رب ارحمنا،

اعط السلام للعالم،

والحب والوحدة للأمة الأرمنية،

ووحد الجميع، الجميع، الجميع!"

الهوية الدينية والقومية هيإحدىمكونات الأمة الموحدة. لا توجد أجنحة مندون جذور. نعم، أجنحة. لا تستطيع النسور الأرمنية الطيران مندون هذه الأجنحة. خلال الحقبة السوفيتية، كانينظر إلىالهوية في ضوء اللغة، لكن أرمينيا المستقلة جعلت من الممكن إثبات الهوية من خلال روح الإيمان. ومن الملهم أن تقول شابة أرمنية من آرتساخ بابتسامة ودعاء ومحبة. "كنيستنا هي هويتنا. أخيرًا، تحقق أحد أحلامي، لقد تعمدت". (# 028_2020).

ترتاح الروحلأنه "من دون نور الله وبركاته يستحيل الفوز" (# 028_2020).

الهوية والإيمان يشكلان حب الوطن. # 022_2020: "لا توجد بطولة كتاب هنا، فالوطنية أسلوب حياة!"

غرست المرأة الأرمنية حب الوطن في قلوب أطفالها مع الحب، مع القدرة على الحفاظ على البيت.لم تحافظ المرأة الأرمنية على الخط الخلفي لجبهة الحربفحسب، بل قاتلت أيضًا في الخطوط الأمامية. البيتيحافظ على هويتنا، البيتجزء من الوطن. دخان المنزل نبض قلوبنا.''... الأسوار لقلعة تيغراناكيرت، الأحجار التي يبلغ وزنها 0.5 طن وتعود إلى الفترة الهلنستية، هي ملكنا، ومن الواضح من نحن، وما هي الأساليب التي استخدمها أسلافنا للدفاع عن هذه الأرض وكم أحبوا بناء مثلهذه الجدران الدفاعية لحماية الوطن. لذلك من واجبي الاستمرار في الدفاع! (# 002_2020).

حماية هذه الأرض المقدسة: "من المستحيل هدمنا، لأننا نعيش في بلد يتمتع بقيم حضارية قوية. وبينما نحفر الحقل، يتبين أن هناك حضارة تحتها، ضريح مسيحي قديم، وفخار عتيق. فنحن نعيش في بلد رائع! " (# 022_2020).

يحلم أهالي آرتساخ بالسلام والعيش على أرض حيث يجتمعالسلام والحرب. "آرتساخ هيقلعة الأرمن" (# 035_2020).

السلام أمر لا بد منه لازدهار هذا البلد. "البيت سيرة أمتي وعائلتي" (# 044_2020). أتمنى أن تُصور هذه السيرة دائمًا بطريقة سلمية!

وكخاتمةلهذاالاستعراض، أود أن أقدملكمإقتباساً من حديث لسيادة المطران باركيف مارتيروسيان، رئيس أبرشية آرتساخ،أثناء مقابلةمعه،إذ قالسيادته:

"خلال اللقاء معالمثقفين في جامعة آرتساخالحكومية، قالقداسة كاريكين الثاني (كاثوليكوس عموم الأرمن): لقدجئت إلى آرتساخلأقوي شعبي، لكنني أغادرهاالآن أكثرقوة!"